ชื่อนวัตกรรม สมุด “สุขภาพใกล้บ้านใกล้ใจ”
ทีมพัฒนานวัตกรรม นางบุศรินทร์ เพ็ชรตา พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ
นางสาวสุวรรณี ใจคำ นักวิชาการสาธารณสุขปฏิบัติการ
ส่วนราชการ โรพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสันโป่ง
ตำบลเสริมกลาง
อำเภอเสริมงาม
จังหวัดลำปาง โทรศัพท์ 054-380847
E-mail:
sunpong_06162@hotmail.com
หลักการและเหตุผล
เนื่องจากสภาพความเป็นอยู่และวิถีชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไปในปัจจุบัน
ทำให้โรคไม่ติดต่อเรื้อรังมีจำนวนผู้ป่วยมากขึ้น สำหรับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสันโป่ง อำเภอเสริมงาม
จังหวัดลำปาง พบอัตราการป่วยด้วยโรคเบาหวาน และโรคความดันโลหิตสูงที่เพิ่มสูงขึ้นในทุกๆปี
เช่นกัน
ข้อมูลสนับสนุน
ดังนี้
1.อัตราการป่วยโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง ในเขตรับผิดชอบ พ.ศ. 2554
- 2556
อัตราการป่วยด้วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง
เปรียบเทียบ พ.ศ. 2554 - 2556
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสันโป่ง
อำเภอเสริมงาม จังหวัดลำปาง
ปี
|
ผู้ป่วยเบาหวาน
|
ผู้ป่วยความดันโลหิตสูง
|
ผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูง
|
รวม
|
||||
จำนวน(คน)
|
อัตรา:แสนปชก.
|
จำนวน(คน)
|
อัตรา:แสนปชก.
|
จำนวน(คน)
|
อัตรา:แสนปชก.
|
จำนวน(คน)
|
อัตรา:แสนปชก.
|
|
2554
|
18
|
905.43
|
52
|
2,615.69
|
8
|
402.41
|
78
|
3,923.54
|
2555
|
21
|
1,072.52
|
53
|
2,706.84
|
12
|
612.87
|
86
|
4,392.23
|
2556
|
22
|
1,131.10
|
56
|
2,879.17
|
15
|
771.20
|
93
|
4,781.49
|
แหล่งข้อมูล
รายงานการคัดกรอง งบปี 2554- 2556
จำนวนผู้ป่วยโรคเบาหวานในเขตรับผิดชอบเพิ่มขึ้นจากปี
พ.ศ. 2554
– 2556 จำนวน 18 ราย 21 รายและ
22 รายตามลำดับ สำหรับโรคความดันโลหิตสูง
มีจำนวนเพิ่มขึ้นในทุกๆปี เช่นกัน คือ 52 ราย 53 รายและ 56 ราย ตามลำดับ ดังนั้น ปัญหาโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงจึงเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสันโป่ง
อำเภอเสริมงาม จังหวัดลำปาง
2.กลุ่มเสี่ยงจากการคัดกรองป่วยด้วยโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง
ในเขตรับผิดชอบ พ.ศ. 2554 -
2556
ปี
2554 กลุ่มเสี่ยงจากการคัดกรอง
60 คน
ผู้ป่วยเบาหวานรายใหม่ 2 ราย ร้อยละ 3.33
ปี
2555 กลุ่มเสี่ยงจากการคัดกรอง
52 คน
ผู้ป่วยเบาหวานรายใหม่ 2 ราย ร้อยละ 3.84
ปี
2556 กลุ่มเสี่ยงจากการคัดกรอง
45 คน ผู้ป่วยเบาหวานรายใหม่ 4 ราย ร้อยละ
8.88
ปี
2554 กลุ่มเสี่ยงจากการคัดกรอง
102 คน ผู้ป่วยความดันโลหิตสูงรายใหม่ 2 ราย ร้อยละ 1.96
ปี
2555 กลุ่มเสี่ยงจากการคัดกรอง
98 คน ผู้ป่วยความดันโลหิตสูงรายใหม่ 4 ราย ร้อยละ
4.08
ปี
2556 กลุ่มเสี่ยงจากการคัดกรอง
113 คน ผู้ป่วยความดันโลหิตสูงรายใหม่ 5 ราย ร้อยละ 4.42
จะเห็นได้ว่า
อัตราการป่วยโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง
และกลุ่มเสี่ยงจากการคัดกรองป่วยด้วยโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงเพิ่มสูงขึ้นทุกปี
และจากบริบทของเขตรับผิดชอบ ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม และรับจ้างทั่วไป
มักจะทำงานตั่งแต่เช้าตรู่ถึงพลบค่ำ
ทำให้ไม่มีเวลาในการออกกำลังกายและดูแลสุขภาพตนเอง ร่วมกับวิถีชีวิตที่เร่งรีบในการทำงาน
ทำให้รับประทานอาหารไม่ตรงเวลา มีพฤติกรรมการสูบบุหรี่ และดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ ปัจจัยเหล่านี้ถือเป็นการเพิ่มภาวะเสี่ยงของการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง
ดังนั้นการให้ความสำคัญและวางแผนการปฏิบัติงานเพื่อลดอัตราการป่วยและลดภาวะแทรกซ้อนของโรคจึงเป็นสิ่งจำเป็น
และจากแบบประเมินตนเองตามเกณฑ์คุณภาพเครือข่ายบริการปฐมภูมิ (PCA
: Primary Care Award)
ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพบ้านสันโป่ง
งบประมาณ 2557 ได้กำหนดการลดอัตราการป่วยด้วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงเป็นความท้าทายขององค์กร
ดังนั้น การดำเนินการแก้ไขปัญหาส่วนหนึ่ง คือ การสร้างนวัตกรรม
สมุด“สุขภาพใกล้บ้านใกล้ใจ”ขึ้น เพื่อลดอัตราการป่วยเป็นโรคในกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง
วัตถุประสงค์
1.เพื่อประเมินประสิทธิผลของการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ
ของกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง โดยใช้สมุด “สุขภาพใกล้บ้านใกล้ใจ”
2.เพื่อลดอัตราการป่วยเป็นโรคในกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง
เป้าหมาย
กลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง
ในเขตรับผิดชอบ จำนวน 30 คน
ระยะเวลาดำเนินการ
วันที่ 20
เดือน กรกฏาคม พ.ศ. 2557
- วันที่ 20 เดือน ตุลาคม พ.ศ. 2557
(3เดือน)
วิธีการ
1.จัดทำโครงการ
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง
โดยอบรมให้ความรู้กับกลุ่มเสี่ยงเกี่ยวกับโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงเบื้องต้น
การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพเพื่อลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรค
การออกกำลังกายที่ถูกวิธี โภชนาการที่เหมาะสม และรายละเอียดการใช้สมุด
“สุขภาพใกล้บ้านใกล้ใจ”
สมุด ประกอบด้วย
ส่วนที่ 1
ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง
ส่วนที่ 2
กราฟบันทึกระดับน้ำตาลในเลือด กราฟบันทึกระดับความดันโลหิตเปรียบเทียบรายเดือนประวัติเบื้องต้นของกลุ่มเสี่ยงและข้อมูลสุขภาพ
เช่น น้ำหนักตัว ค่าดัชนีมวลกาย ระดับไขมันในช่องท้อง ระดับไขมันไขมันโดยรวม
กล้ามเนื้อลาย อายุสุขภาพ ก่อนและหลังการใช้สมุด “สุขภาพใกล้บ้านใกล้ใจ”
ส่วนที่ 3
ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ เน้น 3อ2ส
กิจกรรมของโครงการ ชั่งน้ำหนัก
วัดส่วนสูง และตรวจสุขภาพเบื้องต้นโดยใช้เครื่องชั่ง Karada scan วัดค่าดัชนีมวลกาย ระดับไขมันในช่องท้อง ระดับไขมันไขมันโดยรวม
กล้ามเนื้อลาย อายุสุขภาพ เพื่อเป็นข้อมูลก่อนการใช้สมุด
2.แจกสมุด
“สุขภาพใกล้บ้านใกล้ใจ” กำหนดเป้าหมาย 30 คน
แบ่งเป็นกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวาน จำนวน 12 คน
กลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงจำนวน 18 คน
3.มอบหมายหน้าที่ให้
อสม.เชี่ยวชาญสาขาโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง
เป็นผู้ดูแลวิธีการใช้สมุดและให้ความรู้เพิ่มเติมกับกลุ่มเสี่ยงในหมู่บ้านตนเอง
4.ติดตามกลุ่มเสี่ยง
โดยตรวจน้ำตาลในเลือดในกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวาน และวัดความดันโลหิตสูงในกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง
เดือนละ 1 ครั้ง รวม 3 เดือน
5. เมื่อครบ 3
เดือนในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพแล้ว ให้กลุ่มเสี่ยงตรวจสุขภาพเบื้องต้นโดยใช้เครื่องชั่ง
Karada scan อีกครั้ง เพื่อเปรียบเทียบข้อมูลด้านสุขภาพก่อนและหลังการใช้สมุด
ประเมินผล
1.เปรียบเทียบ ดัชนีมวลกาย
ระดับไขมันในช่องท้อง ระดับไขมันโดยรวม กล้ามเนื้อลาย อายุสุขภาพ ของกลุ่มเสี่ยงก่อนและหลังการใช้สมุด“สุขภาพใกล้บ้านใกล้ใจ”
2.เปรียบเทียบระดับน้ำตาลในเลือดของกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานก่อนและหลังการใช้สมุด“สุขภาพใกล้บ้านใกล้ใจ”
3.เปรียบเทียบระดับความดันโลหิตสูงของกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงก่อนและหลังการใช้สมุด“สุขภาพใกล้บ้านใกล้ใจ”
4. อัตราการป่วยเป็นโรคในกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานน้อยกว่าร้อยละ
4 และอัตราการป่วยเป็นโรคในกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงน้อยกว่าร้อยละ
8
5.กลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง
(สีเขียวอ่อน) ปรับพฤติกรรมเปลี่ยนเป็นสีขาว ไม่น้อยกว่า ร้อยละ 30
ผลการดำเนินงาน
ได้ชี้แจง
อสม.เชี่ยวชาญสาขาโรคไม่ติดต่อเรื้อรังทุกหมู่บ้าน ในการใช้สมุดในกลุ่มเสี่ยง
พร้อมกับชี้แจงรายละเอียดต่างๆเพื่อช่วยติดตามกลุ่มเสี่ยงของเขตรับผิดชอบของตน
และดำเนินการอบรมให้ความรู้การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพในกลุ่มเสี่ยง และแจกสมุด
“สุขภาพใกล้บ้านใกล้ใจ”ให้กับกลุ่มเสี่ยงแล้ว
และได้ดำเนินการตรวจสุขภาพก่อนการใช้สมุดโดยเครื่องชั่ง Karada
scan
ปัญหา/อุปสรรค
1.กลุ่มเสี่ยงที่เป็นผู้สูงอายุ
อ่านหนังสือไม่ได้ หรือมองเห็นไม่ชัดเจน ต้องมีผู้แลในการอ่านหรือจดบันทึกให้
สรุป
ปัจจุบันอยู่ในขั้นตอนติดตามการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
กำหนดตรวจน้ำตาลในเลือดในกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวาน
และวัดความดันโลหิตสูงในกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง ครั้งที่ 1
วันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ.2557
เอกสารอ้างอิง
การพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพ (Health
Literacy) เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรม 3อ2ส และลดเสี่ยง กองสุขศึกษา.
กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข,2556
เอกสารความรู้ประกอบการดำเนินโครงการร้านยาอาสาเฝ้าระวังโรคไม่ติดต่อในชุมชน. กลุ่มงานคุ้มครองผู้บริโภค สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสมุทรปราการ, 2556
เอกสารการให้ความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวาน.
สำนักงานหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า, 2551
แนวทางเวชปฏิบัติการดูแลโภชนบำบัดในโรคเบาหวาน
โรคความดันโลหิตสูงและภาวะไขมันในเลือดผิดปกติ สำหรับผู้สูงอายุ. กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข, 2549
